Cách nhận biết lồng ruột cấp ở trẻ em để điều trị kịp thời

27/05/2024

Tác giả: Bác sĩ Wikimom

Lồng ruột cấp ở trẻ em là một tình trạng y tế khẩn cấp xảy ra khi một đoạn ruột (ruột non) lồng vào một đoạn ruột khác. Bệnh này phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ từ 4 tháng đến 2 tuổi và là một trong những trường hợp cấp cứu thường gặp nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Biểu hiện lồng ruột cấp ở trẻ em

Lồng ruột là một đoạn ống ruột được chèn vào một đoạn ống ruột liền kề khác. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây tắc ruột cấp tính ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nếu cha mẹ không phát hiện để đưa trẻ đi điều trị kịp thời, khả năng cao ống ruột bị lồng có thể hoại tử hoặc thủng nếu bị chèn ép quá lâu. Từ đó gây ra viêm phúc mạc và có thể nguy hiểm đến tính mạng của trẻ.

Nguyên nhân của hơn 90% trường hợp lồng ruột ở trẻ em là không rõ ràng. Hiện nay, các bác sĩ cho rằng trẻ lớn và phát triển nhanh trong thời kỳ thơ ấu, hệ tiêu hóa của trẻ còn tương đối non nớt, chức năng kém và tiết ra ít enzym tiêu hóa. Cha mẹ không hiểu rõ đặc điểm này nên cho con ăn ngẫu nhiên những loại thức ăn khó tiêu, sẽ khiến gánh nặng trong ruột trở nên nặng nề hơn, gây rối loạn nhu động ruột, dẫn đến lồng ruột.

Lồng ruột cấp tính thường gặp ở trẻ dưới 2 tuổi và phổ biến nhất ở trẻ từ 4 đến 10 tháng tuổi. Tỷ lệ mắc bệnh giảm dần theo độ tuổi và hiếm gặp sau 5 tuổi. Có sự chiếm ưu thế rõ ràng về căn bệnh này ở trẻ em trai.

Việc phát hiện và điều trị sớm vô cùng quan trọng để tránh biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong. Dưới đây là một số dấu hiệu cảnh báo trẻ có thể bị lồng ruột:

Đau bụng dữ dội: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của lồng ruột. Trẻ thường khóc thét, la hét và quằn quại vì đau. Thường các cơn đau bụng có thể xuất hiện đột ngột rồi tăng cấp độ dần theo thời gian.
Nôn mửa: Trẻ có thể nôn nhiều lần, nôn thức ăn hoặc dịch màu xanh lá cây.
Tiêu chảy: Phân của trẻ có thể có máu hoặc nhầy.
Bụng chướng: Bụng của trẻ có thể căng cứng và sưng lên.
Bỏ bú: Trẻ có thể bỏ bú hoặc bú ít hơn bình thường.
Tinh thần mệt mỏi: Trẻ có thể trở nên buồn ngủ, uể oải và mất tỉnh táo.
Các dấu hiệu khác: Trẻ có thể có thêm các dấu hiệu khác như sốt, co giật, hoặc có cảm giác buồn nôn.

Nếu tình trạng lồng ruột không được can thiệp kịp thời và vẫn tiếp tục tiến triển có thể dẫn đến tình trạng bơ phờ, không phản ứng, mất nước, sốc…

Cách điều trị lồng ruột cấp ở trẻ em

Tháo lồng bằng khí nén:

Bác sĩ sẽ đưa một ống nhỏ vào trực tràng của trẻ và bơm khí vào ruột để đẩy đoạn ruột bị lồng ra.
Phương pháp này thường được thực hiện dưới dạng gây mê hoặc gây tê tại chỗ.
Tỷ lệ thành công của phương pháp này cao, lên đến 80-90%.

Phẫu thuật:

Trong trường hợp tháo lồng bằng khí nén không thành công hoặc ruột bị tổn thương, bác sĩ có thể cần thực hiện phẫu thuật để tháo lồng ruột.
Phẫu thuật thường được thực hiện bằng cách rạch một đường nhỏ trên bụng của trẻ.
Sau phẫu thuật, trẻ có thể cần phải ở lại bệnh viện trong vài ngày để theo dõi.

Ngoài ra, trẻ bị LRC cũng có thể cần được điều trị bằng:

Thuốc: Trẻ có thể được cho uống hoặc tiêm thuốc để giảm đau, chống nôn, và chống nhiễm trùng.
Dịch truyền: Trẻ có thể cần được truyền dịch để bù nước và điện giải.

Thời gian hồi phục sau điều trị LRC:

Hầu hết trẻ em sẽ hồi phục hoàn toàn sau điều trị lồng ruột cấp. Tuy nhiên, một số trẻ có thể gặp một số biến chứng, bao gồm táo bón, tiêu chảy, hẹp ruột…Cha mẹ cần theo dõi trẻ cẩn thận sau điều trị và đưa trẻ đi khám lại theo hướng dẫn của bác sĩ.

Cách chăm sóc trẻ bị lồng ruột cấp

Sau khi được điều trị lồng ruột cấp (LRC), trẻ cần được chăm sóc cẩn thận để đảm bảo quá trình hồi phục diễn ra suôn sẻ. Dưới đây là một số lưu ý dành cho cha mẹ:

Chế độ ăn uống:

Trong 24 giờ đầu sau điều trị: Trẻ nên được cho ăn bằng ống thông dạ hoặc tĩnh mạch để ruột được nghỉ ngơi.
Sau 24 giờ đầu: Trẻ có thể bắt đầu ăn lại, nhưng cần bắt đầu từ những thức ăn lỏng và dễ tiêu hóa như cháo, súp, sữa chua,…
Tăng dần lượng thức ăn: Theo dõi tình trạng của trẻ và tăng dần lượng thức ăn mỗi ngày.
Cho trẻ bú mẹ: Nếu trẻ đang bú mẹ, hãy tiếp tục cho trẻ bú mẹ. Sữa mẹ có chứa nhiều kháng thể giúp tăng cường hệ miễn dịch của trẻ và hỗ trợ quá trình hồi phục.
Tránh cho trẻ ăn những thức ăn khó tiêu hóa: Như thức ăn nhiều dầu mỡ, thức ăn cay nóng, thức ăn sống lạnh,…

Vệ sinh:

Giữ vệ sinh cơ thể cho trẻ sạch sẽ: Tắm rửa cho trẻ thường xuyên và thay tã lót cho trẻ thường xuyên.
Rửa tay thường xuyên: Cha mẹ và người chăm sóc trẻ cần rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước để tránh lây lan vi khuẩn.

Theo dõi tình trạng của trẻ:

Cha mẹ cần theo dõi tình trạng của trẻ cẩn thận sau điều trị lồng ruột
Lưu ý những dấu hiệu bất thường: Như sốt, nôn mửa, tiêu chảy, đau bụng,…
Đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Một số lưu ý khác:

Trẻ cần được nghỉ ngơi đầy đủ: Cha mẹ cần tạo điều kiện cho trẻ ngủ đủ giấc và hạn chế cho trẻ tham gia các hoạt động thể chất mạnh.
Tránh cho trẻ tiếp xúc với môi trường bụi bẩn: Cha mẹ cần giữ cho môi trường xung quanh trẻ sạch sẽ và tránh cho trẻ tiếp xúc với những người đang bị bệnh.
Tâm lý của trẻ: Cha mẹ cần quan tâm và động viên tinh thần cho trẻ để giúp trẻ bớt lo lắng và sợ hãi.

Làm thế nào để ngăn ngừa lồng ruột ở trẻ em?

Chú ý cho trẻ ăn uống khoa học và đều đặn vào các thời điểm thông thường. Bộ đồ ăn của trẻ phải được vệ sinh và khử trùng cẩn thận.

Bổ sung thức ăn bổ sung từng bước để đường tiêu hóa của trẻ không kịp thích ứng hoặc quá tải.

Thay quần áo bất cứ lúc nào theo sự thay đổi của khí hậu để tránh trẻ bị kích thích bởi lạnh, nóng và những thay đổi khác của môi trường có thể gây rối loạn vận động đường tiêu hóa.

Nhu động ruột theo chiều kim đồng hồ. Không xoa bóp bụng trẻ ngược chiều kim đồng hồ để tránh cản trở nhu động ruột bình thường.

Khả năng lồng ruột tăng lên khi xảy ra nhiễm trùng đường tiêu hóa (đặc biệt là nhiễm virus), vì vậy điều quan trọng là phải ngăn ngừa nhiễm trùng đường tiêu hóa. Rửa tay thường xuyên: Những người thường xuyên chăm sóc bé nên chú ý rửa tay thường xuyên và cũng nên chú ý rửa tay thường xuyên cho bé. Thói quen vệ sinh tốt là quan trọng.

Cuối cùng, Wikimom xin nhắc nhở tất cả các bậc cha mẹ rằng đối với những trẻ thường xuyên quấy khóc (đặc biệt là khi không được chạm vào bụng) và kèm theo nôn mửa, đại tiện ra máu, cha mẹ nên cân nhắc khả năng bị lồng ruột và đưa trẻ đi đến bệnh viện điều trị kịp thời.