Tại sao trẻ sử dụng sữa công thức hay bị táo bón?

Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ sử dụng sữa công thức hay bị táo bón hơn so với trẻ bú sữa mẹ. Dưới đây là một số nguyên nhân chính để cha mẹ có thể nắm được nhằm tìm ra biện pháp khắc phục táo bón cho bé.

Dấu hiệu táo bón ở trẻ nhỏ khi uống sữa công thức

• Ít đi ngoài hơn bình thường: Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ thường đi ngoài 2-5 lần mỗi ngày, trong khi trẻ bú sữa công thức có thể đi ngoài 1-3 lần mỗi ngày.
• Phân cứng và khô: Phân của trẻ táo bón có thể cứng, khô và có thể có dạng viên.
• Trẻ khó đi ngoài: Trẻ có thể rặn rỉ, khóc lóc và tỏ ra khó chịu khi đi ngoài.
• Đau bụng: Trẻ có thể bị đau bụng do táo bón.

Nguyên nhân trẻ sử dụng sữa công thức hay bị táo bón?

Chúng ta đều biết rằng so với trẻ bú sữa mẹ, trẻ bú sữa công thức có phân khô hơn và thậm chí có thể gặp khó khăn khi đại tiện. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

Nguyên nhân 1: Sữa công thức chứa hàm lượng oligosaccharide (prebiotic) thấp

Oligosaccharide (prebiotic) là những carbohydrate phức tạp mà cơ thể không thể tiêu hóa. Chúng đóng vai trò như thức ăn cho vi khuẩn có lợi trong đường ruột, giúp hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường hệ miễn dịch. Do đó, có thể một số trẻ em bú sữa bột thông thường chứa hàm lượng oligosaccharide thấp có thể bị táo bón do ảnh hưởng của oligosaccharide đối với hệ tiêu hóa của trẻ.

Trẻ bú sữa công thức có phân khô hơn và có thể gặp khó khăn khi đại tiện

Hiện nay, để giải quyết vấn đề hàm lượng oligosaccharide thấp trong sữa bột dành cho trẻ sơ sinh, nhiều nhà sản xuất sữa bột đã bổ sung nhiều oligosaccharide vào sữa bột, như galacto-oligosaccharide, fructooligosaccharide, isomaltooligosaccharide…

Qua đó thúc đẩy sự xâm nhập của vi khuẩn có lợi bifidobacteria trong ruột và giảm táo bón.  Nhiều nhà sản xuất sữa bột dành cho trẻ sơ sinh còn bổ sung thêm men vi sinh như Bifidobacteria Animalis BB-12… để tạo ra công thức prebiotic + probiotic, nhằm mục đích giảm tỷ lệ táo bón ở trẻ bú sữa bột.

Nguyên nhân 2: Hàm lượng protein casein cao

Casein là loại protein chính trong sữa bò và sữa dê, và nó khó tiêu hóa hơn whey, loại protein có trong sữa mẹ. Khi casein vào cơ thể trẻ, nó có thể kết tủa thành các cục sữa đông cứng, khiến phân khó di chuyển qua đường ruột và dẫn đến táo bón.

Tỷ lệ whey protein và casein trong sữa mẹ là 6:4, tỷ lệ whey protein và casein trong sữa là 2:8. Do đó, tỷ lệ whey protein và casein sẽ được điều chỉnh trong quá trình phát triển của sữa bột. 

Vì vậy, khi lựa chọn sữa bột cho trẻ sơ sinh nên chọn loại sữa công thức có tỷ lệ cân đối khoa học, mô phỏng sữa mẹ và tỷ lệ sữa mẹ. Khi pha sữa bột, mẹ phải tuân thủ hướng dẫn sử dụng sữa bột để tránh nồng độ quá cao có thể làm tăng nồng độ casein và gây táo bón.

Nguyên nhân 3: Thiếu hụt hàm lượng lactose

Trên thực tế, thiếu hụt lactose còn có thể gây táo bón ở trẻ, đặc biệt là với những trẻ ăn sữa. Hàm lượng lactose trong sữa mẹ là 7,5% và hàm lượng lactose trong sữa bò là 4,8%. Vì vậy, trẻ uống sữa thiếu chất lên men trong khoang ruột do chưa được lên men đầy đủ nên phân có xu hướng bị khô.

Thiếu hụt lactose còn có thể gây táo bón ở trẻ

Nguyên nhân 4: Bổ sung dư sắt và canxi

Sữa công thức đã được bổ sung các nguyên tố vi lượng như canxi và vitamin D cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển của trẻ sơ sinh. Nếu cha mẹ cho trẻ bổ sung thêm, canxi và các khoáng chất khác không hấp thụ được ở ruột sẽ kết hợp với axit béo tạo thành xà phòng canxi, gây táo bón.

Các nguyên nhân khác gây táo bón ở trẻ bú sữa công thức là gì?

Về tình trạng trẻ bị táo bón, kích ứng do uống sữa công thức, đôi khi mẹ thấy việc chuyển đổi nhãn hiệu sữa bột không hiệu quả. Tại sao lại như vậy? Trên thực tế, nguyên nhân trẻ bị táo bón không chỉ do sữa mà còn liên quan đến môi trường bên ngoài, thể chất của trẻ (chức năng đường ruột, khiếm khuyết sinh lý và các yếu tố thể chất), chế độ ăn uống của mẹ và nhiều yếu tố khác.

• Trẻ bị dị ứng đạm sữa

Trên thực tế, trẻ có thể bị táo bón không chỉ do nóng trong mà còn do dị ứng sữa! Triệu chứng chính của trẻ loại này là mẹ đã thay đổi nhiều loại sữa bột, bột sữa bò đã được thay thế bằng sữa bột dê nhưng trẻ vẫn bị táo bón, trẻ có thể bị chàm, ho hoặc phản ứng hắt hơi, trẻ tăng cân chậm…. Lúc này nên nghi ngờ trẻ bị dị ứng với protein sữa bò.

Trẻ có thể bị táo bón không chỉ do nóng trong mà còn do dị ứng sữa

• Đứa trẻ bị bệnh

Nếu bạn nhận thấy sau khi thay sữa công thức, tình trạng táo bón không hề thuyên giảm, thậm chí còn trầm trọng hơn. Đồng thời, nếu trẻ biếng ăn, sụt cân, đi ngoài ra máu, nôn mửa,… rất nghi ngờ táo bón bệnh lý đang xảy ra, nên đi khám kịp thời.

• Tổn thương bẩm sinh: Bệnh Hirschsprung, loạn sản ruột do thần kinh, dị tật hậu môn trực tràng bẩm sinh, hẹp hậu môn, nứt đốt sống, thoát vị màng não tủy…
• Tổn thương thứ phát: như bại não, tắc ruột, nứt hậu môn…
• Các bệnh chuyển hóa: như suy giáp, tiểu đường, hạ kali máu, tăng canxi máu…

Làm thế nào để ngăn ngừa táo bón ở trẻ sơ sinh?

Táo bón thường do thiếu nước, dẫn đến phân nhỏ, cứng và không thể đào thải ra khỏi cơ thể một cách suôn sẻ. Cơ thể không đủ nước sẽ gây ra hoặc làm nặng thêm tình trạng táo bón. Đừng đợi trẻ kêu khát mới cho trẻ uống nước. Sau khi trẻ thức dậy, hãy cho trẻ uống một cốc nước ấm trước khi ăn sáng. Điều này có thể ngăn ngừa táo bón hiệu quả.

Chú ý điều chỉnh thói quen ăn uống của bé, đặc biệt là bổ sung chất xơ, tức là ăn nhiều trái cây, rau củ và ngũ cốc nguyên hạt, và thực phẩm nhiều chất béo để tăng thể tích phân và thúc đẩy nhu động ruột. Táo bón sẽ được giải quyết một cách tự nhiên. Tuy nhiên, không nên ăn quá nhiều chất xơ. Ăn quá nhiều chất xơ có thể gây khó chịu như đầy hơi và đi tiêu quá nhiều, đồng thời cũng có thể dễ dàng cản trở sự hấp thu các nguyên tố vi lượng.

Nếu con bạn bị táo bón nặng, bạn nên chọn men vi sinh hoặc men tiêu hóa phù hợp để điều hòa, có thể thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn có lợi trong ruột,  làm mềm và làm ẩm ruột. 

Ngoài các phương pháp phòng ngừa táo bón ở trẻ nêu trên, mẹ nên cho trẻ vận động nhiều hơn để thúc đẩy nhu động ruột và tạo điều kiện cho việc thải phân ra ngoài dễ dàng hơn.